О.Г. Голубцов, В.М. Чехній, Ю.М.Фаріон. ГЕОІНФОРМАЦІЙНЕ КАРТОГРАФУВАННЯ ТА АНАЛІЗ СУЧАСНИХ ЛАНДШАФТІВ ДЛЯ ЦІЛЕЙ ЗАПОВІДАННЯ (НА ПРИКЛАДІ СТЕПОВОЇ ЗОНИ УКРАЇНИ)

https://doi.org/10.15407/ugz2018.02.061
Ukr. geogr. z. 2018, N2:61-71
Мова публікації: 
Українська
Повний текст: 
Автори: 
О.Г. Голубцов - Інститут географії Національної академії наук України, Київ;
В.М. Чехній - Інститут географії Національної академії наук України, Київ;
Ю.М.Фаріон - Інститут географії Національної академії наук України, Київ.
Резюме: 
Мета цієї публікації – розкрити зміст методів геоінформаційного картографування ландшафтів (базовий масштаб 1:1 000 000) для визначення перспективних об’єктів і територій як складових природоохоронної мережі, зокрема в умовах високого рівня антропогенної трансформації природи регіону дослідження – степової зони України. Застосовано нові підходи до моделювання структури сучасних ландшафтів на основі методології виділення екологічних територіальних одиниць (ELU) з використанням відкритих наборів геопросторових даних. На основі змодельованої структури сучасних ландшафтів уточнено ступінь антропогенних змін ландшафтних комплексів степової зони. Враховано істотний критерій оцінювання території для заповідання – ландшафтне різноманіття, важливість збереження якого відзначена в низці міжнародних документів. Для його визначення у контексті оцінки територій з позицій їхньої значущості для заповідання на регіональному рівні пропонується використовувати ландшафтні метрики, що відносяться до групи метрик різноманіття. Результати геоінформаційного аналізу ландшафтів стали основою укладання схеми мережі потенційних для заповідання територій та об'єктів степової зони України у межах адміністративних областей, а також зони пріоритетного та перспективного заповідання.

 

Ключові слова: 
сучасні ландшафти, геоінформаційні системи (ГІС), ландшафтне різноманіття, охорона природи, заповідні території
Сторінки: 
61-71
Література: 

1. Sayre R., Dangermond J., Frye C., Vaughan R., Aniello P., Breyer S., Cribbs D., Hopkins D., Nauman R., Derrenbacher W., Wright D., Brown C., Convis C., Smith J., Benson L., Paco VanSistine D., Warner H., Cress J., Danielson J., Hamann S., Cecere T., Reddy A., Burton D., Grosse A., True D., Metzger M., Hartmann J., Moosdorf N., Dürr H., Paganini M., DeFourny P., Arino O., Maynard S., Anderson M., Comer P. (2014). A new map of global ecological land units – an ecophysiographic stratification approach. Washington. Rowe J. S., Barnes B. V. (1994). Geo-ecosystems and bio-ecosystems. Bulletin of the Ecological Society of America, 75, 40–41.
 
2. Anderson M., Comer P., Grossman D., Groves C., Poiani K., Reid M., Schneider R., Vickery B., Weakley A. (1999). Guidelines for Representing Ecological Communities in Ecoregional Conservation Plans. The Nature Conservancy. Arlington, VA.
 
3. Groves C. (2003). Drafting a Conservation Blueprint. A Practitioner's Guide To Planning For Biodiversity. Washington.
 
4. Davydchuk V.S., Sorokina L.Yu., Fomenko Yu.Ya. (1992). Anthropogenic changes in landscapes and modern vegetation of the Chernobyl NPP zone. Map of scale 1: 100 000. Kiev. [In Russian]. [Давыдчук В. С., Сорокина Л. Ю., Фоменко Ю.Я. Антропогенные изменения ландшафтов и современная растительность зоны Чернобыльской АЭС. Карта м-ба 1:100 000. Киев, 1992.]
 
5. Sorokina L.Yu. (1997). Anthropogenic changes in the landscapes of the Chornobyl zone and radionuclide contamination of the phyto-component. Candidate geography sciences dissertation. Kyiv. [In Ukrainian] [Сорокіна Л. Ю. Антропогенні зміни ландшафтів Чорнобильської зони та радіонуклідне забруднення фітокомпонента: дис. ... канд. геогр. наук : 11.00.01. Київ, 1997. 151 с.]
 
6. Turner Monica G., Gardner Robert H. (2015). Landscape Ecology in Theory and Practice. Springer. 2nd edition. 482 p.
 
7. Grodzynskyi M. D. (2015). Dimensions and indexes of the landscape diversity. Journal of Education, Health and Sport, 5(5), 283-291.
 
8. Hrynevetskyi V.T. (2000). To substantiate the main concepts and methodology of research of landscape diversity in Ukraine. Ukrainian geographical Journal, 2, 8 – 13 [In Ukrainian]. [Гриневецький В.Т. До обґрунтування основних понять і методології досліджень ландшафтного різноманіття в Україні / Укр. геогр. журнал. 2000. No 2. – С. 8-13.
 
9. Domaranskyi A.O.(2006). Landscape diversity: essence, meaning, metrization, conservation. Kirovograd [In Ukrainian]. [Домаранський А.О. Ландшафтне різноманіття: сутність, значення, метризація, збереження. Монографія. Кіровоград, 2006. 146 с].
 
10. Pashchenko V.М. (2000). Investigation of landscape diversity as invariance and variability. Ukrainian geographical Journal, 2, 3 – 8 [In Ukrainian]. [Пащенко В.М. Дослідження ландшафтного різноманіття як інваріантності та варіантності // Укр. геогр. журн. – 2000. No 2. – С. 3-8.]
 
11. Chmyshenko D.I., Svidzinska D.V. (2014). Landscape diversity analysis: quantitative approach. Geopolitics and eco-geodynamics of regions, 10, 245-249. [In Ukrainian] [Чмишенко Д.І., Свідзінська Д.В. Аналіз ландшафтного різноманіття: кількісний підхід // Геополитика и экогеодинамика регионов. 2014. No10. – C. 245-249.]
 
12. Uuemaa Evelyn, Mander Ülo, Marja Riho (2013). Trends in the use of landscape spatial metrics as landscape indicators: A review. Ecological Indicators. Vol. 28, May 2013, 100–106.
 
13. Keun-Ho Kim, Pauleit Stephan (2005). Landscape metrics to assess the ecological conditions of city regions: Application to Kwangju City, South Korea. International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 12 , 227–244.
https://doi.org/10.1080/13504500509469634
 
14. Schindler Stefan, Von Wehrden Henrik, Poirazidis Kostas, Wrbka Thomas, Vassiliki Kati (2013). Multiscale performance of landscape metrics as indicators of species richness of plants, insects and vertebrates. Ecological Indicators, 31, 41– 48.
 
15. Walz Ulrich (2011). Landscape Structure, Landscape Metrics and Biodiversity. Living Rev. Landscape Res., 5, 3.
 
16. Hammond H. E. (1954) Small-scale continental landform maps. Annals of the Association of American Geographers, 44, 1, 33-42.
https://doi.org/10.1080/00045605409352120
 
17. Hartmann Jens, Moosdorf Nils (2012). The new global lithological map database GLiM: A representation of rock properties at the Earth surface. Geochemistry, Geophysics, Geosystems, 13, Q12004
 
18. Hartmann Jens, Moosdorf Nils (2012). Global Lithological Map Database v1.0 (gridded to 0.5° spatial resolution).
 
19. World Reference Base for Soil Resources 2014, update 2015. International soil classification system for naming soils and creating legends for soil maps. IUSS Working Group WRB. 2015.World Soil Resources Reports No. 106. FAO, Rome.
 
20. Kuchma T.L. (2015). Indication of landscape diversity on the basis of remote sensing of the Earth. Candidate agricultural sciences dissertation. Kyiv. [In Ukrainian]. [Кучма Т.Л. Індикація ландшафтного різноманіття за даними дистанційного зондування Землі. Дис...к. с.-г. н. 03.00.16 – екологія. Київ, 2015.]