Коморницький Т., Вишневський Р., Шейгєч-Коленда Б., Чапієвський К. ТЕРИТОРІАЛЬНИЙ ВИМІР РОСІЙСЬКОЇ АГРЕСІЇ ПРОТИ УКРАЇНИ — ПОЛЬСЬКА ТА ЄВРОПЕЙСЬКА ПЕРСПЕКТИВА
Російська агресія проти України та пов’язані з нею санкції з боку США та Євросоюзу призвели до поступової зміни попередніх напрямів соціально-економічних зв’язків. Окрім цього, війна в Україні також вплинула на зв’язки та просторові структури на регіональному чи локальному рівнях. Метою цієї статті є початкове визначення розвитку нової територіальної диференціації в трьох вимірах: соціально-демографічному (міграція), економічному (насамперед офіційний торговий обмін), а також інфраструктурному (розширення та використання транспортних мереж). Основна увага була зосереджена на потенційних наслідках, які можуть мати місце в Європі та Польщі (як державі, що межує з Україною та відіграє дуже особливу роль як у соціальних відносинах — приплив біженців, так і в економічних — посередництво у взаємодії між Європейським Союзом та Україною). Ідентифікацію просторової диференціації проводили на основі аналізу різноманітних статистичних даних, зокрема, даних транскордонного руху, зовнішньої торгівлі Польщі на рівні LAU1, потоку біженців (офіційні дані уряду Польщі) або вторинних даних, що є результатом проектної роботи (зокрема, ESPON IRiE). Остаточних масштабів впливу війни в Україні ні на суспільство, ні на економіку на даному етапі конфлікту встановити неможливо. Проте проведені дослідження підтверджують, що наслідки (у кожному з проаналізованих вимірів) дуже територіально диверсифіковані. Однак ця диверсифікація не стосується лише країн чи навіть регіонів. Він також має локальний вимір і як такий повинен бути адекватно сприйнятий органами державної влади різних рівнів.
1. Ahmed, S., Hasan, M. M., & Kamal, M. R. (2022). Russia-Ukraine crisis: The effects on the European stock market. European Financial Management.
https://doi.org/10.1111/eufm.12386
2. Altındağ, O., Bakış, O., & Rozo, S. V. (2020). Blessing or burden? Impacts of refugees on businesses and the informal economy. Journal of Development Economics, 146, 102490. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jdeveco.2020.102490
https://doi.org/10.1016/j.jdeveco.2020.102490
3. Arango, J. (2000). Explaining Migration: A Critical View. International Social Science Journal, 52(165), 283-296. DOI: https://doi.org/10.1111/1468-2451.00259
https://doi.org/10.1111/1468-2451.00259
4. Arslan, Z., Can, Ş., & Wilson, T. M. (2021). Do border walls work?: security, insecurity and everyday economy in the Turkish-Syrian borderlands. Turkish Studies, 22(5), 744-772.
https://doi.org/10.1080/14683849.2020.1841642
5. Bachtler, J., Martins, J. O., Wostner, P., & Zuber, P. (2017). Towards Cohesion Policy 4.0: Structural transformation and inclusive growth. Working Paper. Brussels: Regional Studies Association.
6. Behnassi, M., & El Haiba, M. (2022). Implications of the Russia-Ukraine war for global food security. Nature Human Behaviour, 6(6), 754-755.
https://doi.org/10.1038/s41562-022-01391-x
7. Böhme, K., Lüer, C., & Holstein, F. (2020). From territorial impact assessment to territorial foresight. Territorial Impact Assessment, 15-176.
https://doi.org/10.1007/978-3-030-54502-4_9
8. Budkin, W. S. (1993). Peri-border cooperation as an element of adaptation of Ukrainian economy to the European economic space. In: P. Eberhardt, A. Józefowicz, T. Komornicki (eds). Basics of development of western and eastern border areas of Poland. Bulletin No. 3. Problems of Polish-Ukrainian cross-border cooperation (p. 169-179). Warsaw-Kiev: Polish Academy of Sciences, Institute of Geography and Spatial Organization. [In Polish].
[Budkin, W. S. (1993). Współpraca przygraniczna jako element adaptacji ekonomii Ukrainy do europejskiej przestrzeni gospodarczej. In: P. Eberhardt, A. Józefowicz, T. Komornicki (eds). Podstawy rozwoju zachodnich i wschodnich obszarów przygranicznych Polski. Biuletyn nr 3. Problemy polsko-ukraińskiej współpracy przygranicznej (pp. 169-179). Warszawa-Kijów: Polska Akademia Nauk, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania. ] [Po polsku.]
9. Chepeliev, M., Maliszewska, M., & Pereira, M. F. S. E. (2023). The war in Ukraine, food security and the role for Europe. EuroChoices, 22(1), 4-13.
https://doi.org/10.1111/1746-692X.12389
10. Clift, B., & Woll, C. (2012). Economic patriotism: reinventing control over open markets. Journal of European public policy, 19(3), 307-323.
https://doi.org/10.1080/13501763.2011.638117
11. Crozet, M., & Hinz, J. (2016). Collateral damage: The impact of the Russia sanctions on sanctioning countries' exports. CEPII, Centre d'etudes prospectives et d'informations internationales.
12. Davis, C. L., & Meunier, S. (2011). Business as usual? Economic responses to political tensions. American Journal of Political Science, 55(3), 628-646.
https://doi.org/10.1111/j.1540-5907.2010.00507.x
13. Davis, C. L., Fuchs, A., & Johnson, K. (2019). State control and the effects of foreign relations on bilateral trade. Journal of Conflict Resolution, 63(2), 405-438.
https://doi.org/10.1177/0022002717739087
14. Dolisznij, M. I., Pisarenko, S. M. (1993). Regional problems of development of transboundary cooperation [In Polish]. In: P. Eberhardt, A. Józefowicz, T. Komornicki (eds). Basics of development of western and eastern border areas of Poland. Bulletin No. 3. Problems of Polish-Ukrainian cross-border cooperation (pp. 180-187). [In Polish]. Warsaw-Kiev: Polish Academy of Sciences, Institute of Geography and Spatial Organization.
[Dolisznij, M. I., Pisarenko, S. M. (1993). Regionalne problemy rozwoju współpracy transgranicznej. W: P. Eberhardt, A. Józefowicz, T. Komornicki (eds). Podstawy rozwoju zachodnich i wschodnich obszarów przygranicznych Polski. Biuletyn nr 3. Problemy polsko-ukraińskiej współpracy przygranicznej (pp. 180-187). ]
15. Drobniak, A., Cyran, R., Plac, K., Rykała, P., & Szymańska, J. (2021). Resilience of cities and regions of Central Europe in the context of hybridization of development. Publishing house of the University of Economics in Katowice. [In Polish].
[Drobniak, A., Cyran, R., Plac, K., Rykała, P., & Szymańska, J. (2021). Rezyliencja miast i regionów Europy Środkowej w kontekście hybrydyzacji rozwoju. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach.]
16. ESPON IRIE. (2022a). Interregional Relations in Europe. Main Report. Luxembourg: ESPON. URL: https://gis-portal.espon.eu/arcgis/sharing/rest/content/items/5d1239c0336041fdb87ef00454f61bb9/data
17. ESPON IRiE. (2022b). FINAL REPORT. Scenarios: "Aggression in Ukraine," an analysis of refugee flows. IRiE - Interregional Relations in Europe. Annex 24D. Luxembourg: ESPON. URL: https://gis-portal.espon.eu/arcgis/sharing/rest/content/items/d3a17ba1d9604bd88239a9bea9d57f64/data
18. ESPON IRiE. (2022c). FINAL REPORT. Scenarios: The economic impact of the Russian invasion of Ukraine: and input-output analysis. IRiE - Interregional Relations in Europe. Annex 24A. Luxembourg: ESPON. URL: https://gis-portal.espon.eu/arcgis/sharing/rest/content/items/3f1c67f9f3e24176a7d4a2967ef76a9a/data
19. Faludi, A. (2018). The poverty of territorialism: A neo-medieval view of Europe and European planning. Edward Elgar Publishing.
https://doi.org/10.4337/9781788973618
20. Faludi, A. (2023). Zeitenwende: The Retrenchment of 'Territorialism'? Europa XXI, 44.
https://doi.org/10.7163/Eu21.2023.45.1
21. Faye, M. L., McArthur, J. W., Sachs, J. D., & Snow, T. (2004). The challenges facing landlocked developing countries. Journal of Human Development, 5(1), 31-68.
https://doi.org/10.1080/14649880310001660201
22. Frankowski, P. (2023). Konsekwencje wojny rosyjsko-ukraińskiej dla gospodarki światowej. In: A. Gruszczak. The war must go on. Dynamika wojny w Ukrainie I jej reperkusje dla bezpieczeństwa Polski (pp. 33-41). Kraków: Wydawnictwo Księgarnia Akademicka.
https://doi.org/10.12797/9788381388801.03
23. Górny, A., Śleszyński, P. (2019). Exploring the spatial concentration of foreign employment in Poland under the simplified procedure. Geographia Polonica, 92(3), 331-345.
https://doi.org/10.7163/GPol.0152
24. GUS. (2022). Ruch graniczny oraz wydatki cudzoziemców w Polsce i Polaków za granicą w 2 kwartale 2022 r. URL: https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5466/13/36/1/ruch_graniczny_oraz_wydatki_cudzoziemcow_w_polsce_i_polakow_za_granica_w_2_kwartale_2022_r.pdf (6.02.2023).
25. GUS. (2023). Ruch graniczny oraz wydatki cudzoziemców w Polsce i Polaków za granicą w 4 kwartale 2022 r. https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5466/13/38/1/ruch_graniczny_oraz_wydatki_cudzoziemcow_w_polsce_i_polakow_za_granica_w_4_kwartale_2022_r.pdf (4.04.2023)
26. IOM. (2016). Migration in Ukraine: Facts and figures. Kyiv: International Organization for Migration. Mission in Ukraine.
27. IOM. (2022). Ukraine internal displacement report general population survey. Round 3, 17 April 2022.
28. Kitowski, J. (2000). Polish Eastern border in perspective of European integration processes-obstacles and dangers. In: J. Kitowski (ed.) Eastern Borders of European Integration Processes, pp.107-144, Rzeszów.
29. Komornicki T., Kowalczyk K. (2017). Transportowe wyzwania rozwojowe pogranicza polsko-ukraińskiego, W: Red. Andrzej Miszczuk. Wyzwania rozwojowe pogranicza polsko-ukraińskiego. Norbertinum, Lublin, s. 189-213.
30. Komornicki, T., & Miszczuk, A. (2010). Eastern Poland as the borderland of the European Union. Quaestiones Geographicae, 29(2), 55-69.
https://doi.org/10.2478/v10117-010-0014-5
31. Komornicki, T., & Wiśniewski, R. (2017). Border traffic as a measure of trans-border relations. Mitteilungen der Österreichischen Geographischen Gesellschaft, 159, 151-172.
https://doi.org/10.1553/moegg159s151
32. Komornicki, T., Czapiewski, K., & Szejgiec-Kolenda, B. (2023). Poland as an emigration and an immigration country-dynamics of change from a local and individual perspective. Manuscript.
33. Komornicki, T., Szejgiec-Kolenda, B., Wiśniewski, R., Duma, P., & Maruniak, E. (2022a). Rozmieszczenie uchodźców z Ukrainy w przestrzeni Polski - wstępne informacje na podstawie nadanych numerów PESEL. Reflection Papers, 6, KPZK PAN, 1-12.
34. Komornicki, T., Wiśniewski, R., Szejgiec-Kolenda, B., & Ciołek, D. (2022b). Ekonomiczne, społeczne i geopolityczne uwarunkowania ruchu granicznego, Prace Geograficzne, 280. Warszawa: IGiPZ PAN.
35. Komornicki, T., Zaucha, J., Szejgiec, B., & Wiśniewski, R. (2015). Powiązania eksportowe gospodarki lokalnej w warunkach zmiennej koniunktury: analiza przestrzenna (Vol. 250). IGiPZ PAN.
36. Kopytko, M., Franchuk, V., Panchenko, V., Viunyk, O., & Myshchyshyn, O. (2022). Impact of Military Actions on the EU Labor Market. IJCSNS, 22(1), 25.
37. Kumari, V., Kumar, G., & Pandey, D. K. (2023). Are the European Union stock markets vulnerable to the Russia-Ukraine war? Journal of Behavioral and Experimental Finance, 37, 100793.
https://doi.org/10.1016/j.jbef.2023.100793
38. Magone, J. M. (2020). The Dissension over the Logic of European Cohesion Policy. The Core-Periphery Divide and the Impact on European Integration. Europa XXI, 38, 97-117.
https://doi.org/10.7163/Eu21.2020.38.6
39. Maruniak, E., & Lisovkyi, S. (2021). From the Revolution of Dignity to Despair: a Reflection on the Border Regions of Ukraine. Europa XXI, 40, 47-69. DOI: https://doi.org/10.7163/Eu21.2021.40.5
https://doi.org/10.7163/Eu21.2021.40.5
40. Massey, D. S., Arango, J., Hugo, G., Kouaouci, A., Pellegrino, A., & Taylor, J. E. (1993). Theories of International Migration: a Review and Appraisal. Population and Development Review, 19(3), 431-466.
https://doi.org/10.2307/2938462
41. Mikuła, N. A. (1993). Priority directions of development of the peri-border cooperation of Ukraine and Poland. In: P. Eberhardt, A. Józefowicz, T. Komornicki (eds). Basics of development of western and eastern border areas of Poland. Bulletin No. 3. Problems of Polish-Ukrainian cross-border cooperation (pp. 224-229) [In Polish]. Warsaw-Kiev: Polish Academy of Sciences, Institute of Geography and Spatial Organization.
[Mikuła, N. A. (1993). Priorytetowe kierunki rozwoju przygranicznej współpracy Ukrainy i Polski. W: P. Eberhardt, A. Józefowicz, T. Komornicki (eds). Podstawy rozwoju zachodnich i wschodnich obszarów przygranicznych Polski. Biuletyn nr 3. Problemy polsko-ukraińskiej współpracy przygranicznej (pp. 224-229). Warszawa-Kijów: Polska Akademia Nauk, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania.]
42. Mikuła, N.A. (1995). The concepts of development of the cross-border cooperation in the region of L'viv. In: W. Zgliński, T. Komornicki (eds). Basics of development of western and eastern border areas of Poland. Bulletin No. 9. Problems of Polish-Ukrainian cross-border cooperation (pp. 181-183). [In Polish]. Warsaw-Kiev: Polish Academy of Sciences, Institute of Geography and Spatial Organization.
[Mikuła, N.A. (1995). Koncepcje rozwoju współpracy transgranicznej w regionie lwowskim. W: W. Zgliński, T. Komornicki (eds). Podstawy rozwoju zachodnich i wschodnich obszarów przygranicznych Polski. Biuletyn nr 9. Problemy polsko-ukraińskiej współpracy przygranicznej (pp. 181-183). Warszawa-Kijów: Polska Akademia Nauk, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania.]
43. Miszczuk, A. (1993). Local budgets as the source of information on cross-border cooperation. In: P. Eberhardt, A. Józefowicz, T. Komornicki (eds). Basics of development of western and eastern border areas of Poland. Bulletin No. 3. Problems of Polish-Ukrainian cross-border cooperation. (pp. 150-165). [In Polish]. Warsaw-Kiev: Polish Academy of Sciences, Institute of Geography and Spatial Organization.
[Miszczuk, A. (1993). Budżety lokalne jako źródło informacji o współpracy transgranicznej. W: P. Eberhardt, A. Józefowicz, T. Komornicki (eds). Podstawy rozwoju zachodnich i wschodnich obszarów przygranicznych Polski. Biuletyn nr 3. Problemy polsko-ukraińskiej współpracy przygranicznej (pp. 150-165). Warszawa-Kijów: Polska Akademia Nauk, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania.]
44. Miszczuk, A. (1999). The impact of the border and cross-border cooperation on the regional and local development of the Lublin region. In: A. Mync, R. Szul (ed.). The role of the border and cross-border cooperation in regional and local development (p. 132-158). [In Polish]. Warsaw: European Institute of Regional and Local Development, University of Warsaw.
[Miszczuk, A. (1999). Wpływ granicy i współpracy transgranicznej na rozwój regionalny i lokalny Lubelszczyzny. W: A. Mync, R. Szul (red.). Rola granicy i współpracy transgranicznej w rozwoju regionalnym i lokalnym (s. 132-158). Warszawa: Europejski Instytut Rozwoju Regionalnego i Lokalnego, Uniwersytet Warszawski.]
45. Moore, W. H., & Shellman, S. M. (2007). Whither Will They Go? A Global Study of Refugees' Destinations, 1965-1995. International Studies Quarterly, 51(4), 811-834. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-2478.2007.00478.x
https://doi.org/10.1111/j.1468-2478.2007.00478.x
46. Moorthy, S., & Brathwaite, R. (2019). Refugees and rivals: The international dynamics of refugee flows. Conflict Management and Peace Science, 36(2), 131-148. DOI:
https://doi.org/10.1177/0738894216657047
47. Orhan, E. (2022). The effects of the Russia-Ukraine war on global trade. Journal of International Trade, Logistics and Law, 8(1), 141-146.
48. Osička, J., & Černoch, F. (2022). European energy politics after Ukraine: The road ahead. Energy Research & Social Science, 91, 102757.
https://doi.org/10.1016/j.erss.2022.102757
49. Parsons, R. (2016). Refugees: Economic Burden or Opportunity? E-International Relations. URL: https://www.e-ir.info/2016/03/07/refugees-economic-burden-or-opportunity/
50. Rebosio, M., & Wam, P. E. (2011). Violent conflict and the road sector: Points of interaction.
51. Rościszewski, M. (1999). Polska granica wschodnia. Geopolitical Studies, 1. Warszawa: IGiPZ PAN.
52. Rosik, P., Stępniak, M., & Komornicki, T. (2015). The decade of the big push to roads in Poland: Impact on improvement in accessibility and territorial cohesion from a policy perspective. Transport policy, 37, 134-146.
https://doi.org/10.1016/j.tranpol.2014.10.007
53. Rosne, T., Anissimowa, G., Komornicki, T., Miros, K., & Rottger, A. (1998). Die mitteleuropaische West-Ost-Achse Sachsen-Schlesien-Galizien. Leipzig: Institut fur Landerkunde.
54. Ruggiano, N., & Perry, T. E. (2019). Conducting secondary analysis of qualitative data: Should we, can we, and how? Qualitative Social Work, 18(1), 81-97. DOI: https://doi.org/10.1177/1473325017700701
55. Ruta, M. (2022). The impact of the war in Ukraine on global trade and investment.
56. Stasiak, A. (1995). Transborder cooperation under the concept of the strategic development of Poland. In: M. Rościszewski, M. Jakubowski (red.). Polish eastern border. Past and present problem (p. 7-14). Warszawa: IGiPZ PAN.
57. Steinbach, S. (2023). The Russia-Ukraine war and global trade reallocations. Economics Letters, 226, 111075.
https://doi.org/10.1016/j.econlet.2023.111075
58. Studzińska, D. (2019). Selected aspects of the transformation of the function and degree of permeability of the Polish-Russian border. Geographical Review, 91(4), 553-571. [In Polish]. DOI: https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.6
[Studzińska, D. (2019). Wybrane aspekty transformacji funkcji i stopnia przenikalności granicy polsko-rosyjskiej. Przegląd Geograficzny, 91(4), 553-571. DOI: https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.6 ]
https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.6
59. Sun, M., & Zhang, C. (2022). Comprehensive analysis of global stock market reactions to the Russia-Ukraine war. Applied economics letters, 1-8.
https://doi.org/10.2139/ssrn.4099647
60. Szejgiec-Kolenda B. (2022). The application of survival analysis in the study of export and import duration-first insights from intermediaries in Poland. International Business and Global Economy, 41, 97-114. DOI: https://doi.org/10.26881/ibage.2022.41.06
https://doi.org/10.34157/9783648153895-41
61. Szejgiec-Kolenda B. (2023). Patterns and Dynamics in International Trade. A Portrait of Polish Export and Import Intermediaries. Manuscript.
62. Szejgiec-Kolenda, B., & Duma, P. (2020). Trade links within the Baltic Sea macroregion-towards regional integration. Geographical Review, 92(4), 609-630. [In Polish]. DOI: https://doi.org/10.7163/PrzG.2020.4.8
[Szejgiec-Kolenda, B., & Duma, P. (2020). Powiązania handlowe wewnątrz makroregionu Morza Bałtyckiego - w kierunku integracji regionalnej. Przegląd Geograficzny, 92(4), 609-630. DOI: https://doi.org/10.7163/PrzG.2020.4.8 ]
https://doi.org/10.7163/PrzG.2020.4.8
63. Taczniak, A. (2022). For the first time in a decade. More economic migrants from Belarus come to Poland than to Russia. Belsat. [In Polish]. URL: https://belsat.eu/pl/news/30-10-2022-po-raz-pierwszy-od-dekady-do-polski-przyjezdza-wiecej-migrantow-zarobkowych-z-bialorusi-niz-do-rosji (3.04.2023)
[Taczniak, A. (2022). Po raz pierwszy od dekady. Do Polski przyjeżdża więcej migrantów zarobkowych z Białorusi niż do Rosji. Belsat. URL: https://belsat.eu/pl/news/30-10-2022-po-raz-pierwszy-od-dekady-do-polski-przyjezdza-wiecej-migrantow-zarobkowych-z-bialorusi-niz-do-rosji (3.04.2023).]
64. Trojanek, R., & Gluszak, M. (2022). Short-run impact of the Ukrainian refugee crisis on the housing market in Poland. Finance Research Letters, 50, 103236.
https://doi.org/10.1016/j.frl.2022.103236
65. Troscenko, E. (2016). With a Border Fence in the Backyard: Materialization of the Border in the Landscape and the Social Lives' of Border People. Eurasian Borderlands: Spatializing Borders in the Aftermath of State Collapse, 87-106.
https://doi.org/10.1057/978-1-137-58309-3_4
66. Turkoglu, O. (2022). Supporting rebels and hosting refugees: Explaining the variation in refugee flows in civil conflicts. Journal of Peace Research, 59(2), 136-149.
https://doi.org/10.1177/0022343321989786
67. Umiński, S. (2012). Reflections on the nature, causes and competitiveness of export activity in regional terms for Poland. Publishing House of the University of Gdańsk.
[Umiński, S. (2012). Rozważania nad naturą, przyczynami oraz konkurencyjnością działalności eksportowej w ujęciu regionalnym dla Polski. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.]
68. UNHCR. (2022). Operational Data Portal. Ukraine Refugee Situation. URL: https://data2.unhcr.org/en/situations/ukraine (10.05.2022).